Kónčina wokoło Kulowa bu před wjace hač 4.500 lětami wobsydlena. To dopokazuja archeologiske namakanki. Po pućowanju ludow běchu so w kónčinje dźensnišeje Łužicy Słowjenjo zasydlili.
Milčenjo, kiž tu tehdom sydlachu, běchu předchadnicy hornjołužiskich Serbow. Z juha přićahnywši, běchu so wot 6. lětstotka sem na płódnych hlinach mjez Budyšinom, Kamjencom a Lubijom zasydlili a sej wsy w formje kulowca twarili. Na sewjeru tutoho staroserbskeho sydlenskeho ruma běchu – šěroko rozbrojene – dalše kupy serbskich sydlišćow.
Serbja so w nižinje Čorneho Halštrowa zasydleja
W 13. lětstotku, zdźěla tež hižo prjedy, běchu Serbja tutu kónčinu we wjacorych žołmach a ze wšelakich směrow z juha sem wobsydlili. Tehdy nasta tež wjes Kulowc.
Zdobom počachu so ze zapada sem Němcy zadobywać, Serbja buchu namócnje germanizowani. W pozdźišich dobach su serbscy ratarjo pod wuklukowanjom feudalnych knjezow runje tak ćerpjeli kaž němscy.
Kamjenscy knježa – załožićeljo města
Drje w prěnjej połojcy 13. lětstotka bě na honach Kulowca tež wjes Kulow nastała. W załoženskim wopismje 20 km zdaleneho klóštra Marijina hwězda so mjenujcy 1248 prěni raz „villa Wittigenow“ naspomnja. Srjedźowysokoněmske mjeno „Wittigen auwe“ je mjeno za sydlišćo w „nižinje Wittigena“. Po wšěm zdaću je Kamjenski hrabja Wittigo I. załožićel tutoho sydlišća abo znajmjeńša jeho prěni knjez. Kamjenscy hrabjojo běchu w 13. a 14. lětstotku w kónčinje knježili, kiž saha wot zapadnych Łužiskich hór po woběmaj bokomaj Čorneho Halštrowa nimale hač do Wojerec. 1286 so potom „civitatem Witigenhow“ naspomnja – potajkim Kulow jako město.
Z wóčkom do zańdźenosće –
sydom lětstotkow stawiznow města
srjedźowěku
nowowěku
19. lětstotku
20. lětstotku
21. lětstotku
